Μιχάλης Καλτεζάς

Μετά από το ποστ που εξιστορούσε την υπόθεση δολοφονίας των Κουμή-Κανελλοπούλου, ακολουθεί, όπως είχα προαναγγείλει, αφιέρωμα στη δολοφονία του Μιχάλη Καλτεζά. 


Υπόβαθρο


Βρισκόμαστε στο 1985. Μόλις 12 χρόνια μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου και 5 από τη διπλή δολοφονία των Κουμή-Κανελλοπούλου. Η Αθήνα την εποχή εκείνη γίνεται συχνά-πυκνά θέρετρο σοβαρών επεισοδίων. Συμπρωταγωνιστές στα επεισόδια, εκτός από τις δυνάμεις της αστυνομίας, είναι άλλοτε ακροδεξιοί, άλλοτε αλλοδαποί, άλλοτε χούλιγκαν ομάδων και άλλοτε οπαδοί εξωκοινοβουλευτικών οργανώσεων. Πέρα από αυτά τα περιστασιακά επεισόδια, υπάρχει κι ένας πόλεμος. Αυτός ανάμεσα στους αστυνομικούς και τους αναρχικούς. Το μίσος ανάμεσα τους είναι πρωτόγνωρο και το κλίμα διαρκώς τεταμένο. 


Παράλληλα, υπάρχει μια κριτική στάση του τύπου έναντι της αστυνομίας. Εγείρονται πολλά ερωτήματα όσον αφορά την παραβίαση του ασύλου, την τακτική που ακολουθούν οι δυνάμεις καταστολής έναντι στα επεισόδια και σε όσους συμμετέχουν σε αυτά αλλά και την εν γένει στάση της αστυνομίας. Υπάρχει, όμως, κι ακόμα ένα σοβαρό ερωτηματικό. Η υπόθεση Καλτεζά ήρθε και αναζωπύρωσε τη συζήτηση γύρω από αυτό. Φυσικά αναφερόμαστε στο κατά πόσο είναι ορθόν να επιτρέπεται η οπλοφορία στα "όργανα της τάξεως".


Τα γεγονότα


17 Νοέμβρη 1985. Η πορεία της την επέτειο του Πολυτεχνείου έχει τελειώσει ομαλά δίχως κανένα επεισόδιο. Μετά το τέλος της μια μικρή ομάδα αναρχικών επιτίθεται στα γραφεία των Νοτιαφρικανικών αερογραμμών και στο ξενοδοχείο Χίλτον. Ο απολογισμός είναι μερικά σπασμένα τζάμια, γεγονός που μόνο πρωτοφανές δεν ήταν για την εποχή. Μεταφερόμαστε στα Εξάρχεια. Ομάδα ΜΑΤ έχει σταματήσει σε μια ψησταριά για φαγητό. Από το σημείο περνά τυχαία μια ομάδα αναρχικών, που αρχίζει να τους ειρωνεύεται. Αμφότερες οι ομάδες σταδιακά πολλαπλασιάζονται. Η ένταση ολοένα και αυξάνεται και οι αναρχικοί αρχίζουν να καταδιώκουν τους αστυνομικούς. Τα επεισόδια εξαπλώνονται σε όλο το κέντρο της Αθήνας. Σε κάποιο σημείο αυτών, και συγκεκριμένα στη διασταύρωση των οδών Στούρναρη-Μπότσαρη, μια μολότοφ πέφτει σε σταθευμένη κλούβα. Τότε ο Αθανάσιος Μελίστας, που βρισκόταν κοντά σε αυτήν, σημαδεύει και πυροβολεί προς το πλήθος, το οποίο κατευθυνόταν προς τα Εξάρχεια. Η σφαίρα βρίσκει τον Μιχάλη Καλτεζά. Ήταν μόλις 15 χρονών και ήταν η πρώτη πορεία στην οποία συμμετείχε. 


Το γεγονός της δολοφονίας διαδίδεται άμεσα και οι αναρχικοί καταλαμβάνουν το παλιό Χημείο στη Σόλωνος και το Πολυτεχνείο σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Το πρωί της επόμενης η Επιτροπή Πανεπιστημιακού Ασύλου, με πρόεδρο τον Πρύτανη Μιχάλη Σταθόπουλο, δίνει άδεια στην αστυνομία να μπει στο Χημείο. Ήταν η πρώτη καταπάτηση του ασύλου μετά τη θέσπιση του του 1982.

Γίνεται, λοιπόν, εισβολή αστυνομικών δυνάμεων με εκτεταμένη χρήση χημικών, για πρώτη φορά μετά το 1976. Συλλαμβάνονται 37 άτομα, τα οποία ξυλοκοπούνται βάναυσα, ενώ λίγοι, μέσω των υπονόμων, καταφέρνουν να φτάσουν στην κατάληψη του Πολυτεχνείου. Τα επεισόδια συνεχίστηκαν και τις επόμενες μέρες, ενώ το Πολυτεχνείο παραδόθηκε ήρεμα μετά από διαπραγματεύσεις. 


Μετά το τέλος των γεγονότων υπέβαλαν της παραιτήσεις τους οι υπεύθυνοι του Υπουργείου Δημόσιας Τάξεως, Τσούρας και Κουτσογιώργας, οι οποίες δεν έγιναν δεκτές από τον τότε πρωθυπουργό, Ανδρέα Παπανδρέου. 


Λίγες μέρες αργότερα, στις 26 Νοέμβρη, η 17Ν επιτέθηκε με βόμβα σε κλούβα των ΜΑΤ κοντά στο ξενοδοχείο Χίλτον. Ο απολογισμός ήταν ένας νεκρός αστυνομικός και 14 τραυματίες. Στην προκύρηξή της χαρακτήρισε την επίθεση της ως "αντίποινα για τη δολοφονία Καλτεζά".


Αθανάσιος Μελίστας (Το προφίλ του δολοφόνου)

Ήταν 27 χρονών. Σπούδαζε στη Νομική και για να διευκολύνει τις σπουδές του είχε μετατεθεί στο Υπουργείο Δημόσιας Τάξης, όπου εργαζόταν ως καφετζής. Ήταν αρκετά εξοικειωμένος με τα όπλα και άριστος σκοπευτής. Στη γραμμή του πυρός βρέθηκε λόγω έλλειψης προσωπικού από τα συνεχή επεισόδια. Σύμφωνα με μαρτυρίες, είχε μέσον στην αστυνομία και ελπίδες για μεγάλη σταδιοδρομία. Με δικηγόρο τον Αλέξανδρο Λυκουρέζο, καταδικάστηκε πρωτόδικα σε 2,5 χρόνια φυλάκιση με αναστολή. Στις 25/1/1990, όταν και εκδικάστηκε η έφεσή του, αθωώθηκε πλήρως καθώς του αναγνωρίστηκαν τα ελαφρυντικά του "βρασμού ψυχής" και της "καθ' υπέρβαση των ορίων άμυνας". Την αθώωση του ακολούθησαν βίαια επεισόδια, φωτιές, συγκρούσεις και συλλήψεις. 


Το τι απέγινε, πάντως, είναι αρκετά διφορούμενο. Σύμφωνα με κάποιες φήμες,παρουσίασε έντονα ψυχολογικά προβλήματα και νοσηλεύτηκε σε ψυχιατρική κλινική στην Πάτρα. Αφού πήρε εξιτήριο, μετανάστευσε στην Αυστραλία, όπου υπήρχαν κάποιοι συγγενείς του. Άλλοι λένε, πως συνέχισε να ζει κανονικά στην Αθήνα. Επανειλημμένα έχει δηλώσει, πως δε μετάνιωσε για την πράξη του. 


Επίλογος


Αντί επιλόγου, παρατίθεται συνέντευξη της μητέρας του Μιχάλη Καλτεζά, η οποία θα αποτελέσει και προεισαγωγικό κομμάτι για το κείμενο που θα ανέβει για τον Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο και την εξέγερση που ακολούθησε. (η συνέντευξη δόθηκε στο Έθνος και τη Στέλλα Κεμανέτζη)

Η μητέρα του, Ζωή Καλτεζά

Ενας 15χρονος στα Εξάρχεια και ένας αστυνομικός που χωρίς αιτία του αφαιρεί τη ζωή. Ηταν ο Μιχάλης. Είναι ο Αλέξης. «Εμεινα άναυδη με την άδικη αυτή δολοφονία. Οχι πάλι τα ίδια. Εμένα ήρθε να μου το πει ένας δημοσιογράφος. Δεν μου είπε αμέσως ότι σκοτώθηκε. Είχαν γίνει κάποιες φασαρίες και έπρεπε να πάω στον Ευαγγελισμό όπου ήταν τραυματισμένος. Εκεί μέσα σε ένα δωμάτιο μου το αποκάλυψαν. Σωριάστηκα». Η κ. Καλτεζά μιλάει στο «Εθνος» για τον άδικο χαμό του γιου της, για μια συγνώμη που ποτέ δεν ζητήθηκε, για μια δικαιοσύνη που δεν αποδόθηκε, για τη δολοφονία του Αλέξη, για τη μητέρα του…

Γνωρίζατε ότι θα πήγαινε στην πορεία του Πολυτεχνείου;

Οχι. Θα πήγαιναν με τον φίλο του τον Νίκο και άλλους στο Κεφαλάρι. Τελικά δεν βρέθηκαν κι ενώ εγώ και ο πατέρας του τον περιμέναμε από το απόγευμα στις 6 -είχε φύγει από τη μία- ως τις 11 και τη μία μετά τα μεσάνυχτα, μπαινόβγαινα στο μπαλκόνι σε μια κουβέρτα τυλιγμένη, ήρθε ένας νεαρός με ταξί και πήγα στον Ευαγγελισμό. Δεν είχε ξαναπάει σε πορεία. Μάλλον πήγε επειδή δεν βρέθηκε με τους φίλους του. Είπαν ότι πέταξε κάτι στους αστυνομικούς. Αυτό δικαιολογούσε να το σκοτώσουν; Η σφαίρα μπήκε κάτω από το δεξί αυτί. Το τραύμα ήταν τυφλό. Ηταν τόσο όμορφος εκείνο το πρωινό. Ισως γιατί θα… έφευγε. Ηταν άκακο παιδί.

Ηταν αναρχικός ο Μιχάλης;

Υστερα από μέρες πήγε ο φίλος του ο Νίκος και τους ρώτησε αν τον ήξεραν, αν τον είχαν ξαναδεί. Του είπαν πως πρώτη φορά τον έβλεπαν και μάλιστα νόμιζαν ότι τον είχε βάλει η αστυνομία. Και στην κηδεία του και στα σαράντα είχαν έρθει οι αναρχικοί, αλλά κύριοι ήρθαν και κύριοι έφυγαν. Αυτά που βλέπουμε αυτές τις μέρες δεν είχαν γίνει κι ας ήταν ο κόσμος τόσος πολύς.

Στο δικαστήριο τι έγινε;

Αθωώθηκε ο αστυνομικός που σκότωσε τον γιο μου. Δυόμισι χρόνια με αναστολή και ούτε χρόνο δεν έμεινε μέσα. Τόσο άξιζε ο γιος μου; Στην απόφαση της δεύτερης δίκης δεν πήγα. Για να ακούσω τα χειροκροτήματα των αστυνομικών; Φαινόταν πού πήγαινε. Ο Λυκουρέζος αθώωσε τον Μελίστα και τι κατάλαβε; Εμένα δεν μου απηύθυνε ούτε μία ερώτηση…

Σας ζήτησε ποτέ κάποιος συγνώμη;

Ούτε συγγνώμη, ούτε αποζημίωση – αν και δεν θα τη δεχόμουν, τον γιο μου είχα και έχω ανάγκη όχι τα χρήματα, ούτε έστω τον τάφο του. Κι αυτόν τον πληρώσαμε. Μόνο στην πρώτη δίκη, όταν έφερναν τον Μελίστα, με κοίταξε και μου ψιθύρισε «συγνώμη». Αλλά μετά υποστήριξε ότι έριξε πάνω από την κλούβα. Και πως η σφαίρα είχε φορά από κάτω προς τα πάνω και όχι από πάνω προς τα κάτω όπως θα έπρεπε αν είχε πυροβολήσει από πιο ψηλά;

Εσείς τους έχετε συγχωρέσει;

Αν δεν είχα την κόρη μου, θα είχα γίνει ο δεύτερος Παπαδόσηφος. Αυτή με κράτησε… Επρεπε να συνεχίσω για κείνη και για τον άνδρα μου. Εκείνος ακόμα και σήμερα δεν θέλει να μιλάει, δεν του κάνει καλό. Ημουν, είμαι εκ φύσεως δυνατή. Οταν, όμως, πήγαινα ή γυρνούσα από τη δουλειά, έκλαιγα. Πώς να αντέξω που έχασα τον γιο μου τόσο άδικα και αναπάντεχα;

Τους μισείτε;

Δεν νιώθω μίσος, μόνο αγανάκτηση.

Τι σας έκανε να πάτε στην κηδεία του Αλέξη;

Δεν το σκέφθηκα καν. Πήγα αυθόρμητα. Σαν να έπρεπε να πάω. Είχε πολύ κόσμο και προχώρησα μέσα στον χώρο του κοιμητηρίου. Θα πάω, όμως, μια άλλη μέρα, αργότερα, να πάω λίγα λουλούδια στο παιδί και να δώσω χαιρετισμούς στον Μιχάλη…

Υπάρχουν λόγια που θα μπορούσατε να πείτε στη μητέρα του Αλέξη;

Μακάρι να υπήρχαν. Μια ζωή ένα καρφί στη ζωή της. Την όποια δύναμη με τον καιρό θα τη βρει από το άλλο παιδί της, αλλά το κενό δεν καλύπτεται… Και πάνω απ όλα να κλείσει τα αυτιά της σε όσα θα ειπωθούν για το παιδί της. Είχαν πει και για τον Μιχάλη διάφορα, ακόμα και ότι έμενε με τη γιαγιά του στα Λιόσια, ενώ καμία από τις γιαγιάδες του δεν ήταν εν ζωή, και πόσα άλλα… Για να δικαιολογήσουν έναν αδικαιολόγητο θάνατο!

Θα θέλατε να τη συναντήσετε;

Ναι. Αρκετά αργότερα ίσως. Τώρα βιώνει τη μεγαλύτερη θλίψη του κόσμου.

Εσείς σήμερα από τι παίρνετε δύναμη;

Από τα μάτια της οκτάμηνης εγγονής μου που είναι ίδια με του Μιχάλη μου…